Onherkenbaar maar o, zo vermakelijk

Wie : Hengelose Toneel Vereniging (H.T.V)
Wat : Vrijgezellenleed door Hub Fober
Waar : Ons Huis Hengelo
Wanneer : 29 maart 2024
Regie : Mario Bulten

Ik kan geen gezichten onthouden. Of, nou ja, heel moeilijk. Prosopagnosie of gezichtsblindheid heet dat. Ik weet pas een jaar of twee dat ik er aan lijd. Daarvóór wist ik niet dat het bestond, dus ik dacht dat het aan mij lag dat ik mensen vaak niet herkende. Mensen, die mij natuurlijk wel herkenden en mij vrolijk begroetten. Een heel leven lang heb ik daar een hele trukendoos voor ontwikkeld zodat de mensen denken dat ik hen ook herken: blik van herkenning, juiste intonatie en meepraten. Gedurende het gesprek probeer ik er dan achter te komen wie ik voor me heb. Dat lukt in zo’n 70% van de gevallen. De andere 28% van de gesprekken wordt even vrolijk afgerond als ze begonnen en gaan we uit elkaar, maar diep in mij weet ik dan zeker dat de ander weet dat ik ze niet herkend heb. De resterende 2% eindigen in boosheid. Het is een rot-aandoening die mijn sociale leven meer bepaald heeft dan ik ooit voor mogelijk heb gehouden. Mensen voelen zich niet zelden persoonlijk beledigd, en dat kan ik me goed voorstellen. Het ergste voorbeeld: 2 keer achter elkaar herkende ik mijn bloedeigen nichtje niet terwijl ze mij bediende in het restaurant waar ze werkte. Tegenwoordig leg ik het meteen uit en dat maakt het allemaal een stuk lichter.

Wanneer ik mensen wel herken? Als we samen “een verhaal” hebben. Een mooie klus gedaan, een goed gesprek gehad, een rol gespeeld in een van mijn stukken. Dat helpt wel, al blijft er bij een onaangekondigde ontmoeting altijd een paar seconden twijfel of het wel diegene is.

Bij de voorstelling van vrijdag gebeurde het weer, en op verschillende manieren. Ik herkende eerst de regisseur niet. Een man begroette mij bij de ingang en tot mijn schrik en verbazing kende hij mijn naam. Ik gewoon vrolijk terugdoen alsof ik hem ook herkende. Voldoende voor dat moment, maar later viel ik alsnog door de mand.
Daarna kwam een compleet gebrek van herkenning naar boven tijdens het stuk. Het eerste bedrijf was zo anders dan alle andere stukken die ik ondertussen gezien had. Een snelle blik op het programma onthulde de naam van de schrijver: Hub Fober. Nog nooit van gehoord. Dat betekende dat ik in de pauze maar eens ben gaan googelen. En het duurde nogal een tijdje voordat ik hem vond. Een toneelschrijver (én -speler) uit het Zuid-Limburgse Voerendaal, die veel kluchten heeft geschreven maar ook gedichten en carnavalsschlagers en ook uitgever was van een maandblad.

Vrijgezellenleed

De manier waarop Fober het stuk opzet is al intrigerend. Hij deinst nergens voor terug. Daar waar de fantasie nodig is om de personages in de problemen te krijgen, laat hij zich niet tegenhouden door de realiteit. Hij bouwt in zijn stukken een eigen realiteit in, die bijdraagt aan de verwikkelingen waarin de hoofdpersonen in terecht komen. In dit geval drie verstokte vrijgezellen. Onverbeterlijke vrouwenhaters, voor wie “heks” nog wel de vriendelijkste benaming was die ze aan het andere geslacht gaven. Je weet ondertussen dat ik daar wel iets van vind, maar ik kon er dit keer wel mee leven. (Eigenlijk niet, maar dan had ik meteen de zaal uit moeten lopen en daar had ik geen zin in. En daar had ik achteraf helemaal geen spijt van.)

Fober lokte deze drie in de val door een nieuwe belasting te verzinnen: De Vrijgezellenbelasting. Iedere man die getrouwd had kunnen zijn maar het nog niet is moet extra belasting gaan betalen. Gaat over twee weken in. Heerlijke onzin.
De drie moeten dus trouwen en daar hebben ze geen zin in. Gelukkig is er een uitzondering. Als een man kan bewijzen dat hij is afgewezen door drie verschillende vrouwen, hoeft die de belasting niet te betalen. Prachtig bedacht, want nu weten de mannen wat hen te doen staat: drie vrouwen uitzoeken die ze ten huwelijk gaan vragen en die zeker zullen weigeren. In de twee uur die daarna volgen gaat vervolgens alles mis wat mis kan gaan en komen de drie schitterend gespeelde types in steeds grotere problemen.

Goed teken is, dat ik het allemaal niet na kan vertellen. Zo vol met malle ontwikkelingen zit dit toneelstuk. Wat me bijgebleven is: een vrouw die een bak met giftig water tegen het plafond moet duwen om het teken van de weerwolf dat daar zit, te laten verdwijnen, om haar te kunnen fouilleren; een man in een hondenhok die met hok en al het toneel af schuifelt om maar niet ontdekt te worden; een man, verkleed als hans en als grietje tegelijk; het ging maar door.
Deze voorbeelden maken duidelijk dat Vrijgezellenleed een onvervalste klucht is die alles van de spelers en de regie eist. Dat hebben die gasten uit Hengelo ontzettend goed begrepen. Met vaart en speels gemak sloegen ze zich door de scènes en ongegeneerd stortten ze zich in de meest pijnlijke en ongemakkelijke situaties. De lach van het publiek stimuleerde hen zeker, maar ze speelden er niet op. Ze hadden hun eigen plezier in wat ze deden en dat had zijn weerslag op de zaal.

Het spelen van een klucht is niet gemakkelijk, al denken veel verenigingen dat. De kunst van het goed spelen zit in zoveel details. Timing, beweging, enscenering, overdrijven, ja, maar binnen de kaders van de personages. Stoïcijns de meest bizarre situaties spelen alsof die de normaalste zaak van de wereld zijn. HTV verstaat dat vak. Gezien de leeftijd van sommige spelers moet er ook een heleboel ervaring in de groep zitten. Of het is aangeboren talent. Hoe dan ook, deze avond bracht ons een knap staaltje van het vak dat kluchten-spelen is. En dan ook nog in een prachtig decor.

Terug naar de regisseur, Mario Bulten, die ik graag wilde spreken na de tijd. Toen hij op het toneel werd gebracht, bleek het de man te zijn die me bij de ingang en in de pauze had aangesproken. Oh, dat was dus de regisseur. Maar hoe kende hij mijn naam? Ik legde hem mijn handicap uit en hij moest lachen: in de afgelopen maanden hadden we elkaar al drie keer bij verschillende voorstellingen gezien en we hadden ook al een avond uitgebreid met elkaar na zitten praten. Damn! Mijn schaamte werd luchtig weggedronken en ik kreeg alle tijd om hem te complimenteren met zijn werk. Een regisseur -selfmade- die bij andere verenigingen gaat kijken om te leren van wat ze daar doen: dat zouden er meer moeten doen.

H.T.V. zoekt nieuwe leden, logisch, wie niet. Maar bij zo’n groep kun je je gerust aanmelden. Gezelligheid, zeker, maar kwaliteit minstens zo veel!