Jubileum in een blokhut

Wie: Ons Genoegen uit Barchem
Wat: "Trammelant in de Blokhut" van Bernd Gombold, vertaling door Ben ten Velde
Waar: De Heksenlaak in Barchem
Wanneer: Vrijdag 7 maart 2025
Regie: Erwin Bannink

Oud en toch ook jong
Toneelvereniging Ons genoegen uit Barchem bestaat 75 jaar en dat mocht gevierd worden. In al die 75 jaar was ik er nog nooit op bezoek geweest dus ik was dan ook erg benieuwd. Het kwartje kan bij zo'n jubileum twee kanten opvallen: of de vereniging is oud geworden of ze is jong gebleven. In het geval van Ons Genoegen bleek het van beide wat. Tradities worden in ere gehouden: "We spelen blijspelen want op serieuze stukken zit ons publiek niet te wachten." Die regel hangt bij 80% van de amateurverenigingen onbediscussieerd geschilderd op een tegeltje boven de deur en ook Ons Genoegen koestert dat eerste gebod van het amateurtheater. Het frisse komt van een vrij grote groep van spelers die een opvallend gezonde leeftijdsopbouw heeft. Er zit van alle leeftijden wat tussen en dat komt het ritme van de voorstelling ten goede.
Opvallend was ook dat de avond niet geopend werd door de voorzitter, maar door een gelegenheidsduo van -ik vermoed- leden die dit jaar geen rol in het stuk speelden. De reden dat de voorzitter niet het openingswoord sprak, was dat hij ook de regisseur van het stuk was en dus andere dingen aan zijn hoofd had. Mijn alarm-antennes schoven uit: Hadden we hier te maken met een omnipotente alleenheerser die alle strategische posities in de vereniging bezette? Het tegendeel bleek gelukkig het geval. Na de voorstelling van afgelopen jaar had de vorige regisseur afscheid genomen en Erwin Bannink had aangegeven dat hij het wel eens wilde proberen. Dat hij ook voorzitter van de vereniging was, had daar niet veel mee te maken. Het siert hem dat hij de presentatie van de avond overliet aan twee andere leden van de club, die dat met zichtbaar veel plezier deden.

De locatie
Ik kende natuurlijk ook de Heksenlaak in Barchem niet. Het bleek een fraaie camping te zijn. De toneelvereniging repeteert daar in een schitterende en sfeervolle zaal die alle mogelijkheden biedt om lekker uit te pakken. Dat had de vereniging dan ook gedaan. In de zaal bleek een compleet bos gebouwd met daarin de blokhut waar het vanavond allemaal om zou draaien. Al bij de jassen hoorde je de vogels fluiten en eenmaal binnen werd je zo het bos ingetrokken. Ik houd van zo'n sferisch decor. Toen ik mij met een kop koffie achter in de zaal had genesteld bekroop mij een zekere jaloezie. Wat een voorrecht moet het zijn om in zo'n ambience te mogen repeteren.

Het stuk
"Trammelant in de blokhut" is geschreven als openluchtspel maar heeft tegelijk alle eigenschappen van een 5-deurenstuk. Zo'n blijspel met twee deuren links, twee deuren rechts en een deur middenachter, meestal de tuindeuren. In ons geval waren dat dan geen deuren maar drie stukken struikgewas, de deur van de blokhut en de rits van een tentje
Het speelvlak in een openluchtspel is altijd aanmerkelijk veel groter dat dat van een binnenspel. Met een cast van 11 personen wil je als regisseur ook ruimte hebben. Je wilt voorkomen dat mensen elkaar van het podium dringen of dat ze stijf naast elkaar staand hun teksten moeten zeggen. Je wilt actie! Je wilt beweging! Wat dat betreft was het voor de regisseur van dienst wel wat behelpen. Temeer daar de teksten van het stuk uitleggerig zijn, hoekig klinken en weinig logisch in elkaar steken. Zij dienen meer de schijver van het verhaal dan de spelers van de rollen of de regisseur van het spel.

Centraal in het verhaal staat de figuur van Oma (Jannie Dinkelman) die -hé leuk!- ook 75 jaar is geworden en een feest geeft in haar blokhut. Blijkbaar is het daar een komen en gaan van mensen want gaandeweg de avond blijken in tijden van afwezigheid van oma zo'n beetje alle voorbijgangers iets te hebben laten liggen in de hut. Handig, want zo zijn er veel kandidaat-boeven die een tas met 50.000 euro hebben achtergelaten in de kachel.

Oma vindt die tas en dan hebben we de poppen aan het dansen. Ineens doen alle kinderen en lui van de koude kant alle moeite om bij oma in het gevlei te komen. Oma heeft dat wel door en weert iedereen af. Alleen kleindochter Tineke (Alice Vosman) wordt vertrouwd. Maar die heeft dan weer een vriend (Frank Bannink) die helemaal niet te vertrouwen is. Kortom: gedoe.

Het Spel
Ik schreef het al, Ons Genoegen heeft een heel gemêleerde spelersgroep en daar heb je als regisseur alle voordeel bij. Zo kun je fijn type-casten en dat heeft Erwin Bannink ook uitstekend gedaan. Alle spelers waren op hun plek in de rol die ze speelden. En hoewel hij na de voorstelling vertelde dat hij graag meer tijd aan de acties had willen besteden -de eerste keer lukt nog niet alles- was er toch een hoop moois te zien op het podium. Marinus Mulderije in zijn rol als bosarbeider Mans Aalderink, was een mooi terugkerende gag: steeds als hij zich, onbespied wanend, toegang tot de blokhut wilde verschaffen kwam er weer iemand aan en moest hij zich weer hals-over-kop verstoppen in het bos. Caroline Breman die als Femia zo'n leuk setje vormde met Martin Marsman als Erik. En zo kwamen er nog een flink aantal types voorbij die allemaal goed werden gespeeld. Niet per se charmante types, integendeel, het stuk gaat toch vooral over de minder mooie karaktereigenschappen van de gemiddelde mens. Maar ach, hoe lekker is het om een proleet te spelen?

De Functie
Naderhand, enthousiast napratend met elkaar en de bezoekers, merk je wat de functie van de vereniging in zo'n dorp als Barchem heeft. Het publiek keert zich om op de stoel en begint met elkaar na te praten. Tuurlijk, biertje of borreltje bij de hand en dan hebben we het er nog eens over. Zo'n toneelvoorstelling brengt de mensen weer eens bij elkaar en meteen wordt het hele leven even onder de loep genomen. De spelersgroep spreekt over hoe anders de zaal weer reageerde in vergelijking met de vorige voorstelling, complimenten worden uitgewisseld, voorzichtig wordt vooruitgekeken naar volgend jaar. Het toneel in Barchem leeft en heeft een mooie toekomst voor de boeg. Of die toekomst 5 of 50 jaar gaat duren weet niemand, maar door die verbindende kracht van de club ziet het er allemaal heel goed uit.