Diagnose Toneel in Wehl - Jeugdtheater met diepgang

Wehl, of all places, is the place to be voor kinderen en jongeren die serieus genomen willen worden in theater-maken. Al decennia lang. En het wordt alleen maar beter. Ik kwam er in de jaren 90 van de vorige eeuw achter toen Margriet Jansen de onvermoeibare kracht was achter de jeugdafdeling JOP (Jeugd Op de Planken) van toneelgroep TOP (Toneel Op de Planken). Daar mocht ik in 1995 een voorstelling mee maken en in deze groep speelde ook Eva Damen, toen net 16 jaar, nu een gelouterd Nederlandse toneel- en filmactrice. Ik bedoel maar te zeggen, zou zij ooit zijn doorgebroken als JOP er niet was geweest?

Een lichtend voorbeeld
TOP is als volwassenentoneelgroep verdwenen en daarvoor in de plaats is het nu een jongerentheatergroep geworden. Daar mogen Wehlse kinderen naar toe als ze een paar jaar in JOP hebben gespeeld. De afkortingen zijn verdwenen, JOP en TOP zijn eigennamen geworden. Onder de koepel van Toneel in Wehl krijgen de kinderen daar tussen september en april theaterlessen van een professionele (en ook zo betaalde!) regisseur. Een lichtend voorbeeld voor menige amateurvereniging in de regio die zonder betaalde regie denken te kunnen werken.

Sterke organisatie
Toneel in Wehl is strak georganiseerd. Ouders weten bij aanmelding meteen dat zij medeverantwoordelijk zijn voor het hele reilen en zeilen van de club van hun kind. Zij krijgen aan het begin van elk seizoen te horen wat de uit te voeren taken zijn en die worden in een speciale ouderbijeenkomst onderling verdeeld. Bijeenkomsten overigens, die vooral ook heel gezellig zijn; daar zorgt het bestuur wel voor. Verbondenheid als fundament van het bouwwerk. Er moet overigens ook gewoon betaald worden voor de lesssen. Een andere deel van het fundament. Daar staat tegenover dat de groepjes nooit groter zijn dan 12 kinderen. Daarmee krijgt elke kind de aandacht die het verdient en een rol die er toe doet. Bij Toneel in Wehl spelen kinderen geen hekje in de wei. Zij spelen rollen die een functie in het verhaal hebben. En dat was te merken.

Twee stukken over het leven zelf
De avond begon met het stuk van JOP, de jonkies, zal ik maar zeggen. Vanuit improvisaties en gesprekken met de kinderen ontstond een theaterstuk over bang zijn voor de spreekbeurt. En eigenlijk over bang zijn in het algemeen, een thema waar kinderen tussen 8 en 10 jaar veel mee te maken hebben. Hoe doe je dat: niet bang zijn als je bang bent? Is dan ook een van de prangende vragen uit het stuk. In een uur tijds wordt het thema "angst" uitgewerkt, beginnend bij het meisje Roos dat een spreekbeurt moet houden. Over scheepvaart! Alsof de juffrouw het haar expres moeilijk wil maken. En dat lijkt ook zo te zijn. De juffrouw is een echte “angstgegner” ontsproten uit de breinen van de spelers zelf. Zulke juffrouwen bestaan nauwelijks in het echt, maar in de fantasie van kinderen zijn alle juffrouwen -in potentie- zulke monsters, behalve hun eigen juf natuurlijk. ;-) En de arme Roos wordt natuurlijk in de klas ook enorm gepest - zo hoort dat want het moet lekker eng worden. Genoeg voor een jong kind om ‘s avonds onder haar bed monsters te vermoeden. En die liggen er ook. Als dan ook nog eens per ongeluk tijdens de scène een poot onder het bed afbreekt weet je het zeker, dat kind heeft het zwaar.
Het komt gelukkig allemaal goed met behulp van haar eigen kwaliteiten. In een mooie mix van fantasie, tovenarij en Neuro-Linguïstisch Programmeren leert Roos haar angst recht in de ogen te kijken en het leven tegemoet te treden. Voor ons in een uurtje geregeld, voor de kinderen toch 8 maanden serieus bezig zijn met iets fundamenteels in het leven

Het leven en de dood
Daar deed TOP nog een schepje bovenop met een schitterende, ritmische voorstelling over de functie van de dood in het leven. Uitgangspunt was het nummer “De ballade van de dood” van Harrie Jekkers dat goed bestudeerd werd door de groep. Eigenlijk kwam de hele tekst van het nummer in de loop van de voorstelling voorbij. Maar alle gebeurtenissen werden in het ritme en de rijm van het nummer doorgezet in het spel. Veel grappiger dan het onderwerp doet vermoeden. Maar tegelijkertijd ook veel serieuzer dan de leeftijd van de kinderen deed vermoeden. Resultaat was een uiterst geloofwaardige voorstelling over de dood. En als je daar naar zit te kijken bekruipt je onwillekeurig het besef dat die groep daar 8 maanden lang mee bezig is geweest. En dat daar geen hoopje zielige kinderen stond, maar jongelui die lachten en groot plezier hadden in het spel dat ze speelden; bij wijze van spreken de dood al hadden overwonnen nog voor die was ingetreden. Wat een prestatie van regisseuse Merel Spikker!

Jongens, jongens, jongens!
Helemaal verbijsterend was het gegeven dat van die 12 kinderen, er maar liefst 8 waren die ik als jongen identificeerde. Dat is heel ver boven het landelijk gemiddelde, dat rond de 10 % ligt. Wat is daar toch aan de hand in Wehl? Mag deze groep als voorbeeld dienen voor alle jeugdtheatergroepen in de Achterhoek en Liemers? Mogen alle besturen van verenigingen die erover nadenken om een jeugdgroep op te starten bij Toneel in Wehl in de leer? Want hier klopt alles. Hoog tijd om school te gaan maken, Toneel in Wehl! Zoek fondsen om overal in onze regio lezingen te gaan geven en clubs te gaan coachen, jullie hebben het gelijk aan je kant. Helaas gaat Merel jullie verlaten als regisseuse, maar je hebt in de persoon van Caroline Geven een krachtige nieuwe regisseuse gevonden. De toekomst is aan jullie.

Wie : JOP en TOP, Toneel in Wehl
Wat : “In je hoofd kun je alles” en “De vraag der vragen”
Waar : Koningin Beatrixcentrum in Wehl
Wanneer : 20 april 2024
Regie : Merel Spikker